بچه ها عاشق شعر هستند

کتاب خواندن برای بچه ها باید از سنین خیلی پایین باشد چون اگر در دوره کودکی به کتاب علاقه مند شوند، در بزرگسالی هم برای افزایش آگاهی در هر زمینه و پر کردن اوقات خود به کتاب پناه خواهند برد...

حتی برای بچه های زیر یک سال هم کتاب های قابل شستشوی پلاستیکی که کاملا شبیه کتاب های معمولی است و شامل اشکال حیوانات با رنگ های زیبا، بخرید و اجازه بدهید با آنها بازی کند و علاقه مند شود. تهیه کتاب شعر و خواندن کتاب های مختلف که محتوای آهنگین و شعرگونه دارند هم بسیار مناسب است چون ارتباط عاطفی بین شما و کودک را قوی می کند. شعر در واقع بازی با کلمات و پیدا کردن کلمات آهنگین است و شعر خواندن به رشد کلامی بچه ها کمک می کند و چون ریتم دارد و با هیجان همراه است، زودتر در ذهن بچه جای می گیرد. شاید تا به حال از خود پرسیده باشید چرا بچه های خیلی کوچک ترانه ها را زود حفظ می شوند و با اینکه معنای آن را نمی دانند، همان کلمات را ادا می کنند؟ موسیقی ترانه برای بچه ها جذابیت دارد و چون ذات ما انسان ها به سمت کلمات همراه با موسیقی ها و ریتمیک و موزون گرایش دارد، حتی نوزاد از شعر و لالایی ای که مادر برایش می خواند، لذت می برد. از این خصوصیت ذاتی بچه ها می توانیم برای آموزش مفاهیم مختلف به آنها در قالب شعر و موسیقی استفاده کنیم. شاید خود شما هم از میان برنامه های کودک دوران کودکی تان آنهایی که همراه شعر و موسیقی بوده، بهتر به یاد داشته باشید.

من خودم هنوز هم برنامه هَپَلی که در آن آقای آتیلا پسیانی نقش یک یونانی را بازی می کرد، به یاد دارم. این برنامه در قالب شعری طولانی مراقبت از چشم، گوش و دندان را به بچه ها یاد می داد. آن شعر طولانی را حتی بچه های کم تمرکز هم حفظ شده بودند. «راه نفس از بینی است، پاکیزه نگهش دار...» هنوز یادم می آید که هم آن را می خواندیم هم واقعا در رفتارهایمان توصیه ها را اجرا می کردیم اما امروز برنامه های بچه ها آموزش در قالب شعر و موسیقی ندارد. اگر هیجان و جذابیت نباشد، بچه ها با دیدن برنامه خشک و شاید کمی خنده دار، لذت و سود کافی نمی برند. هنوز هم آهنگ و شعر شهر قصه و علی مردان خان با اینکه طولانی است، در خاطر بچه های دیروز مانده و زمزمه اش برایشان لذت بخش است. آنچه کودک با هیجان به خاطر می سپارد، سال ها بعد هم به راحتی به یاد می آورد. برای بچه ها شعر بخوانید و آنها را به شعرخوانی در بازی تشویق کنید.

چند روز قبل متاسفانه در تبلیغ یک پکیج آموزشی در تلویزیون دیدم کودک ۲ سال و نیمه ای را آورده اند که می تواند ۲۰۰ کلمه بخواند. کسی هم که توضیح می داد، می گفت با این پکیج آموزشی کودک ۳ تا ۴ سال از همسن های خود جلوتر خواهد بود. حالا سوال اینجاست که چه ضرورتی دارد این دوره شاد که کودک باید در آن بازی کند و والدین همراه او لذت ببرند، صرف برنامه فشرده آموزشی شود؟ چه ضرورتی دارد که ما چنین ادعای بدون پشتوانه علمی ای را تبلیغ کنیم؟ آیا روی گروه مشابه دیگری تحقیق شده تا ببینند کودک در معرض آموزش و عده ای بدون آن به چنین توانایی هایی رسیده اند و مثلا ۴ سال از همسالان خود جلو افتاده اند؟ قطعا نه چون این بررسی باید در طول زمان انجام شود.

بگذاریم بچه ها کودکی کنند و لذت ببرند. حتی بچه های زیر ۳ سال که همه کلمات شعر آهنگین را متوجه نمی شوند، یاد می گیرند بعضی کلمات را بگویند و با حرکات بدن و سر شادی کنند. گاهی لازم است ما بزرگ ترها، به خصوص والدین آگاه، به این بیندیشیم که اوقات فرزندمان را با کتاب ها و CDهای شاد و شعرهای کودکان پر کنیم نه اینکه آنها را بدون برنامه رها کنیم که همراه ما بنشینند پای تلویزیون و سریال و فیلم هایی که مناسب سن آنها نیست، تماشا کنند. مثلا می توانید وقتی سریال مورد علاقه تان شروع می شود، برای فرزندتان در اتاقش یک سی دی شعر بگذارید تا به آن گوش دهد. گاهی به او سر بزنید و تشویقش کنید و طوری رفتار کنید که حس کند دارد با شما به این شعرها گوش می دهد. با او زمزمه کنید و همراه شوید.

این کار چند اثر مفید دارد که کمترین آن، فاصله گرفتن کودک از الگوهای رفتاری و کلامی غلط است که در این فیلم و سریال ها نمایش داده می شود. باید از دوران کودکی به او غیرمستقیم آموزش دهیم. نباید کنار شما بنشیند و هر برنامه یا فیلم مخصوص بزرگ ترها را ببیند و این در صورتی میسر می شود که برای او برنامه ای مفرح در نظر داشته باشید. چندی قبل مراجعی داشتم که دخترش را با پارگی وسیع انگشتان دست آورده بود بیمارستان. این دخترک می خواسته مانند خانم هنرپیشه عصبانی فلان سریال شبکه تلویزیونی ایران که زیر لیوان ها و ظروف روی میز زده بود، عمل کند. این همه تذکر در مورد اینکه نمایش یقه گرفتن، فحاشی، زد و خورد و خشمی که درست مهار نمی شود، مناسب نیست و حتی بزرگسالان از این رفتار غلط الگو می گیرند، فایده ای ندارد و برنامه ها همان طور ساخته می شوند. پس والدین آگاه باید تمهیداتی بیندیشند که کودکشان رفتار درست را از الگوهای درست و سالم که پدر و مادر و خانواده هستند، بیاموزد.