عیوب قافیه

عیوب قافیه :

۱-اسناد :احتلاف ردف اصلی و زاید را  اسناد می گویند.مانند   نیکان    پاکان   حرف ی در نیکان و حرف الف در پاکان ردف اصلی است.   مانند تاخت    بتافت  خ در تاخت و ف در تافت  ردف زاید است.

۲- اقوا :اختلاف حرکت ماقبل ردف و قید است. مانند  تلفظ  واو  در طوسی   و فردوسی با هم مطابقت ندارد. مانند پر   تر  حرکت پ و ت باهم مطابقت ندارد.

۳-توجیه :حرکت ما قبل حرف روی را گویند.

۴-اکفاء :اختلاف حرف روی را گویند.مانند زمانیکه مرگ و ترک با هم قافیه شده  اختلاف گ و ک را  اکفاء گویند. حرف ک و گ را روی می گویند.

ایطاء:تکرار قافیه را ایطاء گویند به شرطی که کلمات متکرر دارای یک معنی باشد.

ایطاء جلی : تکرار قافیه آشنا باشد.مانند دانشمند و تنومند

ایطاء خفی :تکرار قافیه آشنا نباشد. مانند دانا   وگویا

شایگان :قافیه ساختن ان جمع و ون جمع مذکر سالم ان صفت فارسی و ات جمع مونث سالم مانند (یاران و مستان) ؛ (رخشان و تابان) و (مومنین و مسلمین) و (کاتبون و عالمون) و (صفات و مشکلات) شایگان می باشد

قافیه معمولی یا معموله :لفظ مرکب را در حکم بسیط قرار دهند.قافیه پروانه بسیط  با  یانه مرکب

حاجب:کلمه ای است بیش از قافیه اصلی به یک معنی تکرار شود از محسنات شعری محسوب می شود ای گونه قافیه را قافیق محجوب می گویند.

هرچند رسد هر نفس از یار غمی..............باید نشود رنجه دل از یار دمی«

ذوقافتین:در هر مصراع یا بیت دو قافیه داشته باشد.

 دل در سر زلف یار بستم................وز نرگس آن نگار مستم

بیت فوق دو قافیه دارد:یار نگار و بستم مستم 

رس:حرکت فتحه پیش از الف را رس گویند.

ای برده دلم را تو بدان شکل و شمَایل............پروای کَسَت نیّ و جهانی به تو مَایل  فتحه  م  در شمایل و مایل  حرکت رس گویند.

 ذوقافیتین

گاهی شعر دارای دو قافیه پایانی است. مثلاً:

گزید از غنیمت ظرایف بسی

کز آن سان نبیند طرایف کسی

 کلمه یا کلماتی که بعد از واژه های قافیه، عیناً تکرار می شود.ردیف می گویند

به بیت اول هر شعر که شاعر سرودن رو با اون شروع می کنه “مَطلَع شعر” که در این جا به رنگ قرمز نمایش داده شده . به بیت ابتدایی هر غزل و قصیده که در آن هر دو مصرع قافیه‌دار هستند “مُصَرع” می گن.و به بیت انتهایی هر غزل که اینجا با رنگ سبز نشون داده شده  “مَقطَع شعر” می گن.

در بیت پایانی یا همان مقطع از” تخلص”  یا “نام شاعری” خود استفاده می کنه. که در این غزل هم حافظ در بیت پایانی از نام خود استفاده کرده.