محراب کمالی از مهد عشق و تمدن و فرهنگ - ایران - شاعر نویسنده منتقد و مسوول انجمن ادبی
ادامه...
روزی می آید که ساده دل ترین مردمان
ازروشنفکران بی خاصیت میهن
خواهند پرسید:
روزی که کشورتان چونان شعله شمعی کوچک فرو می مرد
چه می کردید؟؟
کاستیلو) شاعر گواتمالایی (
روزی می آید که ساده دل ترین مردمان
ازروشنفکران بی خاصیت میهن
خواهند پرسید:
روزی که کشورتان چونان شعله شمعی کوچک فرو می مرد
چه می کردید؟؟
کاستیلو) شاعر گواتمالایی
من همینجایم
در حوالی بغض
که گل نمی کند
به باران چشمهات؛
کنار دلتنگی هات
که
می نگری از پنجره
به ابرهای تاریک.
همین جایم بانو
گذشته از لحظه نومیدی
پنهان در واژه ی آه
پشت همین اقاقی های خشکیده
که می خواند
به دلتنگی
از سفر
ازبه ناکجا
من همین درنگم
بر بال محزون نتی
که می شکافد
دلت را
وقتی می شنویش.
بر زخم بال گنجشکک اشی مشی
که جان می کند
زیر ساطور قصاب باشی
همینجایم بانو
من آن اشکم در نگاهت
به بیکرانه ی بی بازگشت
همینجایم
بی تو
اما
با توام
بانو جان!
این مردم مرد کارهای بزرگ نیستند.پیش پای پهلوان زانو میزنند پهلوان را می پرستند.اما خودشان پهلوان نیستند .نمی توانند پهلوان باشنداین است که همیشه خداچشم ودهانشان باز است که دیگری برایشان کاری بکند .برای همین است که قدرت پرست هستند .تفاوتی هم ندارد از کجا وکی وچی باشد.فقط به دنبال این هستند که قدرتی پیدا کنند حتی قدرتی که برای خود بسازند وبتراشند وبپرستند .فرقی برایشان نمی کند .این قدرت یک روز تو هستی ویک روز دیگری .
برای همین همیشه آماده اند تو را پیش پای قدرتی قدرتمند تر قربانی کنند.این جماعت به دو چیز عادت دارند نکبت وقدرت .
نکبت را با قناعت تحمل می کنند وقدرت را با ترس وپرستش.
حتی اگر کسی پیدا شود که یک روز بخواهد این مورچه ها را از روزگار نکبتی شان نجات بدهد اول باید قدرتمند شود وباید بتواند روی گرده شان سوار شود وبا تازیانه آنها را از میدان نکبتی شان براند.
محمود دولت آبادی -کلیدر ص2834
همه چیز از جو گیرشدن سه هنرمند وطن دوست ایرانی به نام های حسین گل گلاب (استاد دانشگاه و تصنیف سرا) روح الله خالقی(موسیقی دان) غلامحسین بنان (استاد آواز) و درپی سیلی خوردن افسر ایرانی به دست سرباز انگلیسی در خاک اشغال شده کشور به دست متفقین رخ داد!حسین خان گل گلاب این صحنه را می بیند و با چشمان خیس به استودیوی روح ا... خالقی می رود و ماجرا را برای خالقی و غلامحسین خان بنان بازگو می کند و در همان حال چند سطری بدین شرح می نویسد:ای ایران ای مرز پرگهر
ای خاکت سرچشمه ی هنر
دور از تو اندیشه بدان
پاینده مانی و جاودان
ای دشمن! ار تو سنگ خاره ای من آهنم
جان من فدای خاک پاک میهنم...
روح الله خالقی نیز همانجا موسیقی اش را نوشت و بنان نیز آن را خواند و در یک هفته تصنیف " ای ایران " با ارکستر بزرگ در روز 27 مهر سال 1323 در تالار دبستان نظامی ( دانشکده افسری فعلی ) کنسرت انجمن موسیقی ملی به رهبری خالقی برگزار شد .
روح الله خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی ایران می نویسد:" آهنگ این سرود با آن همه تاثیر موجب شد که وزیر فرهنگ، هیات نوازندگان را به مرکز پخش صدا فرستاد و صفحه ای از این سرود ضبط شد تا همه روزه از رادیو تهران پخش شود. "
از آن پس ای ایران به زمزمه همیشگی ایرانیان تبدیل شد و در بزن گاه های مختلف خود را نشان داد. ویژگی کلام سرود چه از نظر مفهوم و چه از نظر روانی اشعار به همه گروه های سنی این امکان را می داد که دست کم بند اول آن را به خاطر بسپارند چنانکه به جرات می توان گفت این تنها شعر و سرودی است که میلیون ها ایرانی آن را در حافظه خویش ثبت کرده اند. به همین دلیل در فرصت های مختلف یکی از تقاضاهای شنوندگان از رادیو و تلویزیون پخش سرود ای ایران است.
ارکستر موسیقی ملی به رهبری فرهاد فخرالدینی هم در یک پیمان نانوشته ملزم به اجرای چندین باره این سرود شده است چنانکه رهبرارکستر می گوید: وقتی مردم در پایان کنسرت ها اجرای سرود را درخواست می کنند ما نمی توانیم اجرا نکنیم.
زنده یاد خالقی در مقدمه سرود، هنرمندانه از یک تم انگاره بختیاری بهره برده است بطوریکه تشخیص آن بسیار دشوار می کند. نگاهی به کارنامه هنری وی نیز میزان آشنایی وعلاقه مندی او به موسیقی بختیاری را نشان می دهد. استفاده از نغمه های موسیقی نواحی ایران در موسیقی شهری، امروزه امری متداول است، ولی کمتر کسی می تواند نسخه ای متفاوت و برگرفته از آهنگ های بومی را ارایه دهد و معمولا عین آهنگ رایج در یک منطقه با ارکستری شهری اجرا می شود. استفاده از فواصل پرشی چهارم و پنجم، در کنار ریتم پر تب و تاب، هیجان سرود را تضمین می کند. علاوه بر این به کار گرفتن فاصله پرشی ششم نیز بدعتی در موسیقی ایرانی به حساب می آید. نحوه تلفیق شعر و آهنگ در بیان مفهوم و ایجاد ارتباط با شنونده حرف نخست را می زند. برای نمونه آنجا که شعر از نظر مفهومی دشمن را مورد خطاب قرار می دهد آهنگ نیز به نقطه اوج می رود تا خطاب قرار دادن دشمن توام با فریاد باشد.
ای دشمن ار توسنگ خاره ای من آهنم .... جان من فدای خاک پاک میهنم
بهره گیری از تکنیک دو صدایی و سازگار با موسیقی ایرانی ، نفوذ کلام را قوت می بخشد. یعنی وقتی گروه کر مردان مصرع ای دشمن ار تو سنگ خاره ای من آهنم را سر می دهند، پیش از آنکه هجای دوم آهنم ادا شود، گروه کر زنان همان مصرع را با تغییری اندک چنین آغاز می کنند دشمن ار تو سنگ خاره ای من آهنم. از نظر جامعه شناسی و توجه به اینکه وطن برای زن و مرد ارزش یکسانی دارد و در مقوله دفاع از وطن زنان پا به پای مردان و به تبع آنان حرکت می کنند، زیبایی سرود بیش از پیش خودنمایی می کند اما وقتی نوبت به مصرع پایانی بیت آخر می رسد زن و مرد به طور هم صدا و هم زمان صدا سر می دهند:
پاینده باد خاک ایران ما
ای ایران بی گمان گفتنی های زیادی دارد. اینکه دقیقا در چه مقطعی ساخته شد؟ آیا پیش از آن ذهنیتی برای این کار وجود داشت؟ دکتر گل گلاب و روح الله خالقی چگونه با هم همکاری می کردند؟ چه کسی پیشنهاد آن را داده بود؟ و بسیاری پرسش های دیگر که برای نسل حاضر و نسل های بعد ممکن است پیش بیاید. شاید بازماندگان این دو بزرگوار بتوانند در این خصوص کمکی بکنند. آنچه مسلم است ای ایران حاصل عشق و ایران دوستی چند هنرمند پاک سیرت بود که در فضایی ویژه مجال بروز یافت و بر مصداق آنچه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند، بر دل ها نشست. یافتن رمز توفیق آن کاری چند جانبه است و حوزه های مختلف اجتماعی ، سیاسی ، روانشناسی و... را در می نوردد اما از نگاه شعر و موسیقی شاید بتوان این موارد را بر شمرد.
سرود «ای ایران» سرود ملی غیر رسمی ایران است.اما هیچگاه سرود هیچیک یک از دولت‌های ایران نبوده‌است، میتوان آن را سرودی میهنی صرف نظر از نوع حکومت در ایران دانست؛ از این سرود در نخستین سالهای پس از انقلاب ۵۷ و تا پیش از گردآوری سرود پاینده بادا ایران، به‌عنوان سرود ملی استفاده می‌شده‌است.
ویژگی‌های سرود ای ایران
یک : تک‌تک واژه‌های به کار رفته در سروده، فارسی است و در هیچیک از ابیات آن کلمه‌ای معرب یا غیر فارسی وجود ندارد. سراسر هر سه بند سرود، سرشار از واژگان سلیس و روان وخوش‌تراش فارسى است. زبان پاکیزه‌اى که هیچ واژه بیگانه در آن راه پیدا نکرده است، و با این همه هیچ واژه‌اى نیز در آن مهجور و ناشناخته نیست ودرک و دریافت متن را دشوار نمى‌سازد.
دو: توصیف مفهوم و زیبایی های عنصر وطن دوستی به طور طبیعی برای شهروندان هر کشوری دلپذیراست
سه : سرود ای ایران از هرگونه گرایش سیاسی ، مذهبی و قومی پرهیز میکند به همین خاطر جاودانی وهمه پذیر است.
چهار: ویژگی سرود «ای ایران» در بافت و ساختار شعر آن است، به‌گونه‌ای که تمامی گروه‌های سنی، از کودک تا بزرگ‌سال می‌توانند آن را اجرا کنند. همین ویژگی سبب شده تا این سرود در تمامی مراکز آموزشی و حتی کودکستان‌ها قابلیت اجرا داشته باشد.
پنج : واژه ها با نغمه های موسیقی آنچنان درست تلفیق شده که موسیقی و واژه ها در اوج هماهنگی و رسایی و کامل و بدون نقص ، به هم ریختگی و ادای نافهموم کلام به گوش می رسند
شش: ریتم آهنگ دو چهارم با شتاب به نسبت بالایی می باشد که حالتی بسیار حماسی دارد و رژه سربازان را تداعی می کند
هفت: فراگیری این سرود به لحاظ امکانات اجرایی است که به هر گروه یا فرد، امکان می‌دهد تا بدون ساز و آلات و ادوات موسیقی نیز بتوان آن را اجرا کنند.
هشت: آهنگ این سرود که در آواز دشتی خلق شده، از ساخته‌های ماندگار «روح‌الله خالقی» است. ملودی اصلی و پایه‌ای کار، از برخی نغمه‌های موسیقی بختیاری که از فضایی حماسی برخوردار است، گرفته شده. گردش زیبای نغمه ها در فواصل دستگاه شور و آواز دشتی که برای گوشهای ایرانی جذبه زیادی دارد. زنده یاد خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی ایران به فراگیر بودن دستگاه شور و علاقه وافر ایرانیان به آن اشاره کرده است.
این سرود در اجرای نخست خود به‌صورت کر خوانده شد. اما ساختار محکم شعر و موسیقی آن سبب شد تا در دهه‌های بعد خوانندگان مطرحی همانند «غلامحسین بنان» و نیز «اسفندیار قره‌باغی» آن را به‌صورت تک‌خوانی هم اجرا کنند.
ای ایران ای مرز پر گهر
ای خاکت سرچشمه هنر
دور از تو اندیشه بدان
پاینده مانی و جاودان
ای … دشمن ارتو سنگ خاره ای من آهنم
جان من فدای خاک پاک میهنم
مهر تو چون شد پیشه ام
دور از تو نیست اندیشه ام
در راه تو ، کی ارزشی دارد این جان ما
پاینده باد خاک ایران ما
سنگ کوهت دُر و گوهر است
خاک دشتت بهتر از زر است
مهرت از دل کی برون کنم
برگو بی مهر تو چون کنم
تا … گردش جهان و دور آسمان بپاست
نور ایزدی همیشه رهنمای ماست
مهر تو چون شد پیشه ام
دور از تو نیست ، اندیشه ام
در راه تو ، کی ارزشی دارد این جان ما
پاینده باد خاک ایران ما
ایران ای خرم بهشت من
روشن از تو سرنوشت من
گر آتش بارد به پیکرم
جز مهرت بر دل نپرورم
از … آب و خاک و مهر تو سرشته شد دلم
مهرت ار برون رود چه می شود دلم
مهر تو چون ، شد پیشه ام
دور از تو نیست ، اندیشه ام
در راه تو ، کی ارزشی دارد این جان ما
پاینده باد خاک ایران ما
آینه
با رنگ توعاشق،
با عطرت
زیباست.
اگر تو از کنارش گذشته باشی
به خواب،
خاطره ؛
یا رویا!
گریه های یاد ویاد های گریه
های و هوی مستانه
و رقص پرده ها با باد
با توزیباست.
¤
همه عمر
زیستن
برای چیزی که نمی دانی.
هر بار که می نگرم
ماهی سرخ هفت سین و نرگس های مهربانی را
با تو
می بینم.
شادی
برای ادراک گنگ فردا
و دیروز
وقت با هم بودن -غزال گریزپا!-
یادت هست ؟
و سرانجام می میرم
با زخم های دریغ
وجانم
جام لبریز از ابهام
و جهان
ترازوی ناتراز عدالت است.
مردن
اما
با یاد تو زیباست!
¤
وبامداد...
باز آمدن از خواب
لبخندت فرزند انتظار.
ازپس شب کابوس و تب و بیخوابی
دیدن دوباره ات
زیباست.
بگذار سر بر زانوانت
هزار سال دیگر بخوابم
با امید
رویایی دیگر...
مردی از نسل نوشتن
به یاد جلال آل احمد
روز نوزدهم شهریورسالروز مرگ جلال ال احمد است .هم او که برخی او را جلال آل قلم خوانده اند .جلال چهل و شش ساله بود که مرد.به نظر چهل و شش سال برای یک نویسنده می تواند سن آغاز باشد نه پایان .با اینحال شمس در کتاب از چشم برادر حاصل عمر جلال را اینگونه کوتاه می کند:46سال زندگی ، 30سال نویسندگی و 40اثر... هرچند شمس می گفت که جلال را به اسالم گیلان بردند و کشتند و زخم را بر تن برادر دیده اما بسیاری از نزدیکان جلال این را شهید نمایی دانسته و رد می کنند .
در بخشی از مقدمه کتاب«جلال پژوهی» می خوانیم: «هر منصفی که آثار جلال آل احمد را بخواند، در می‌یابد که هیچ روشنفکر داستان نویس معاصر شبیه به او نیست. او روشنفکر داستان‌نویس منحصر به فردی است. تصویری که از آل احمد از همان آغاز آشنایی با اثارش در ذهنم نشسته و جای خود را تاکنون با هیچ تصویر دیگری از او عوض نکرده، تصویر مردی است با موهای سفید و هیکل و چهره‌ای لاغر و استخوانی، و به عبارت دیگر و بهتر نیم جانی در بدنی لاغر. بعدها این تصویر در ذهنم با آشنایی بیشتر نسبت به خصوصیات روحی وی کامل‌تر شد. سیدی تند مزاج و عصبانی و رک گوی و جوشی.»
از تعریف دکتر شفیعی کدکنی اگر بگذریم که جلال را«یک نویسنده سیاسی به معنی اخصّ کلمه »می داند،و سخنان تند و انتقادی خشایار دیهیمی که جلال را نه یک روشنفکر که یک فعال سیاسی صرف می داند؛از ماجراهای پیوستنش به حزب و توده و گسستنش پس از سه سال و حشر و نشری که با جماعت هنرمند و روشنفکر آن زمان داشت و از ارتباطش با زنش "سیمین دانشور" که داستان «سنگی بر گوری» - او چون اعترافی سهمگین پرده از دردهای میانشان برمی دارد – را خوانده ناخوانده اگر کنار بگذاریم می رسیم به دو کتاب مهم جلال که به باور من دو اثر شاخص در میان آثار او به شمار میروند.یکی « خسی در میقات » و دیگری «در خدمت و خیانت روشنفکران»
این دو کتاب را نه به این دلیل که ارزش های ادبی یا پژوهشی کتاب های دیگر آل احمد را همچون دیدو بازدید، ارزیابی شتابزده ، نون القلم، زن زیادی ،مدیر مدرسه اورازان ، در یتیم خلیج ، تات نشین ها و... نادیده بگیرم که آندو را به گونه ای شاخص سبک نویسندگی و گویای نگرش جلال می دانم .
جلال آل احمد با سبک توصیفی ، کاوشگرا و روایی به پیروی از نویسندگانی چون هدایت ، علوی و جمال زاده آغاز کرد و سپس به سبکی خاص - بقول سیمین دانشور - « تلگرافی ، حساس، دقیق ، خشن ، صمیمی،صریح و منزه طلب » دست یافت .
جلال رئالیست است ونویسنده ای واقع گراست .آنچه شیوه ی نگارش او را از بزرگانی چون هدایت متمایز میسازد این است که در عین روایتگر بودن به شدت گر و پردازش کار است.
خسی در میقات به عنوان شاخص سبک نوشتنش می تواند مورد بررسی قرار گیرد و خدمت و خیانت به عنوان دغدغه ی روشنفکر ایرانی و مسئولیت او در قبال جامعه و کشورش . نقدی که به روشنفکران زمانش داشت در زمان خود جلال و تا اندازه ای درزمان ما نیز همچنان رواست.
بخشی از خسی در میقات را که سفر نامه مکه جلال آل احمد است با هم بخوانیم :« و تازه شروع کرده‌ای. و گرنه می‌بینی که در مقابل چنان بی‌نهایتی چه از صفر هم کمتری. عیناُ خسی بر دریایی. ـ نه؛ در دریایی از آدم. بل که ذره خاشاکی، و در هوا. بصراحت بگویم، دیدم دارم دیوانه میشوم. چنان هوس کرده بودم که سرم را به اولین ستون سیمانی بزنم و بترکانم... مگر کور باشی و “سعی” کنی.
می‌دیدم “من” شرقی که در چنین مساواتی در برابر عالم غیب، خود را فراموش میکند و غم خود را؛ همان است که در انفراد بحدّ تمایز رسیده خود در اعتکاف، دعوی الوهیت میکند. عین همان زندیق میهنه‌ای یا بسطامی و دیگران. و جوکیان هند نیز. و می‌دیدم که این “من” بهمان اندازه که در اجتماع خود را “فدا میکند” در انفراد “فدا میشود”. »
استفاده بیش از اندازه از حذف به قرینه های لفظی و معنوی و گاه حذف بخش هایی از جمله بی انکه خواننده در فهم سخن دچار مشکل شود یکی دیگر از خصایص نویسندگی جلال است.
در خدمت و خیانت جلال به موضوعاتی چون روشنفکر چیست؟ کیست؟ ، روشنفکر خودی است یا بیگانه؟ ، زادگاههای روشنفکری،روشنفکران سنتی: نظامیان و روحانیان ، روشنفکران ایرانی کجا است؟ ، نمونه های اخیر روشنفکری وروشنفکر و امروزه روز می پردازد. هرچند برخی جهت گیری های جلال به سمت روحانیون یا حمایت هایی را که از امثال شیخ فضل ا.. نوری داشته انتقاد هایی را به همراه داشته و او را به تبلیغ به سود یک گروه و خروج از روشنفکری و پشت پا زدن به شاخصه های روشنفکری که در همین کتاب آورده متهم می سازند اما باید کتابش را خواند زیرا این کتاب جزو معدود سند هایی است که به تشریح و کالبد شکافی موضوعب به نام روشنفکری در ایران می پردازد .بخش هایی از ان کتاب را با هم بخوانیم :
« روشنفکر ایرانی هنوز از جمع خلایق بریده است دستی به مردم ندارد و ناچار خود را هم دربند مردم نمی داند.به مسائلی می اندیشد که محلی نیست وارداتی است و تا روشنفکر ایرانی با مسایل محلی محیط بومی خود آشنا نشود و گشاینده مشکلات بومی نشود وضع از همین قرار هست که هست.چون...روشنفکر ایرانی در محیط بومی خود تحقیر می شود...ناراضی است پس در جستجوی روزگار بهتری هم هست درست است که فعلا جرات عمل ندارد و می ترسد اما اگر به حد اعلای ترس که رسید پنجه در صورت پلنگی خواهد انداخت....روشنفکر ایرانی به قول صادق هدایت همچون کنده ای است که در کنار اجاق مانده و سیاه شده نه به آتش زیر دیگ کمکی کرده و نه چوب سالم باقی مانده ... در چنین وضعی اگر روشنفکر ایرانی بتواند از سرسپردگی به حکومت ها چشم بپوشد و برای رسیدن به مقامی که حق اوست تکیه به آزادی کند و به خلایق کثیری که آهسته آهسته دارند در حوزه تأثیر و تآثر روشنفکری قرار می گیرند...لیاقت خود را در حل مشکلات بومی...نشان دهد و از این راه دستی به خلایق کثیر پیدا کند و نفوذ کلامی در ایشان راه اصلی را پیدا کرده است»
دکتر شفیعی کدکنی درباره معتقد است که جلال « یکی از مردمی ترین نویسندگان معاصر ایران به شمار می رود و احتمال دارد که حوزه تأثیر و نفوذ او حتی بیشتر از صادق هدایت باشد. جلال تا حدّی در آثار نیمه دوم عمرش در زبانی که آفریده بود، متخصّص بود. این زبان از نظر حرکت خود، سرعت عباراتش، ایجاز عبارات و نزدیکی شگفت انگیزش به زبان محاوره ای، گذر و برشی بود از نمونه های اصیل نثر فارسی ......»
خود جلال در خاطره ای یاد میکند که روزی در بالا خیابان مشهد (حوالی حرم امام رضا) پالتویش را روی دستش گذاشته بوده و پیاده راه میرفته که رهگذری جلویش را میگیرد و ازو می پرسد عمو ! پالتو چنده؟ و جلال خوشنود می گردد از اینکه در آن لحظه واز نگاه آن خریدار هیچ فرقی با مرد پالتو فروش دوره گرد نداشته ...نمی دانم این داستان حقیقت دارد یا نه ولی هر چه هست گویای نگرش جلال به موضوع روشنفکری است .
زبان نوشتاری جلال در واپسین سالهای نویسندگی اش رو به به سبکی به شدت شخصی ، ناارام و معترض و نزدیک به زبان محاوره شده بود.
من بر این باورم چه جلال را روشنفکر بدانیم و چه ندانیم ، چه او را نویسنده صاحب سبکی تلقی کنیم یا نه .او نمونه و شاهدی بر وضعیت روشنفکران ایرانی است که در تلاطم احوال و تفکراتشان از یکسو و جهت گیری های تاریخی و اجتماعی شان همواره مورد انتقاد و تهمت قراردارند.
در پایان شاید آوردن نوشته ای که برای همسرش نوشته بیش از هرچیز گویای حال درونی او و مثال او باشد.
«می‌دانی سیمین!
یک آدم، مَلغمه‌ی تضادّها است...
نمی‌خواهم ادا در بیاوری و از خواندن این کاغذ، خودت را ناراحت شده
بدانی؛ و بعد جوابش را بدهی که همچه شدی و همچه!
می‌خواهم اینها را بخوانی و بدانی که این مرد، چه‌جوری دارد خودش را برای
خودش وصف میکند… گاهی فکر می‌کنم که یک عمر واخورده‌ام؛ سرخورده و وازده شده‌ام؛..
گیر کرده‌ام میان ادب و سیاست؛ و از هر دو مانده‌ام!
گیر کرده‌ام میان مدرنیسم و عهد بوقی بودن؛ و باز وازده شده‌ام!
گیر کرده‌ام میان قناعتِ انزوا، و جبروت قدرت؛ و باز سرخورده‌ام!..
نه این را دارم و نه آن را.. ..گیر کرده‌ام میان "عشق و عقل»
"جلال آل احمد"
در زمان مهدعلیا٬ ملکه گوهرشاد بیگم(۷۸۰ - ۹ رمضان ۸۶۱ ه.ق) معروف به گوهرشاد آغا که از اشراف زنان خراسان و زنی بسیار نیکوکار، ثروتمند، ادب دوست، هنرپرور، باوقار، خردمند، بااحتیاط و باسیاست بود. او ملکه و همسر عین الدین شاهرخ تیموری(۸۰۷ – ۸۵۰ ه.ق/۱۴۰۵ - ۱۴۴۷ م) چهارمین پسر تیمورگورکانی و یکی از جانشین او و از بزرگترین پادشاهان تیموری بوده، می گویند وروزی از روزها که گوهر شاد برای بازدید از میزان پیشرفت کار ساخت مسجد می رود دست بازیگوش باد زیبایی زن را آشکار می کند و کارگرجوانی که این منظره را می بیند شیفته و عاشق او می شود و بر اساس داستان های عاشقانه ی قدیمی این عشق صبر و طاقت از او می رباید تا آنجا که بیمارمی شود .
مادرجوانک که احتمال از دست رفتن فرزند را جدى دید تصمیم گرفت جریان را به گوش ملکه گوهر شاد برساند .با ترس و شرمندگی به حضور گوهرشاد آمد و داستان را باز گفت.... گوهرشاد وقتی دلمویه مادر جوانک را شنید گفت ای زن برو و به پسرت بگو ازدواج با من دو شرط دارد ؛نخست آنکه مهر من چهل روز کار و اعتکاف شبانه روز ی توست در این مسجد تازه ساز . و شرط دیگر این است که من به شوهرم متعهدم اما اگر0 4شبانه روز از محل ساخت و ساز این مسجد خارج نشوی شاید از او طلاق ستانده و از آن تو شوم...می گویند جوان چنین کرد و 40 شبانه روز در ان مسجد بماند و عاشقانه و پاک خدمت و پرستش خدای به جای آورد .
البته معلوم نیست که پیشنهاد گوهرشاد به کارگرجوان از قصد سر باز کردن و فرستادنش پی نخود سیاه بود یا او هم با جوان بر سر مهر بوده و حاضر می شده از همسر شاه بودن دست بردارد....باری چهل روز به سر می رسد وگوهر شاد به جوانک پیغام می دهد که به نزدش بیاید؛ اما جوان نمی رود ....خود گوهر شاد به مسجد می آید و می گوید چه شده ؟ مگر پیمان بر 40 روز نبسته بودیم؟ دیگرمرا نمی خواهی؟ و جوان به لبخند سر فرود می آورد و میگوید: چهل روز پیش عاشق تو بودم و اکنون هم عاشقم اما عاشق عشق ....فکر می کنم حالا به چیزی دل بسته ام که فراتر از من و تو ماست....از تو هم سپاسگزارم بانو که سبب این حال خوب شدی ...به نزد شوهرت بازگرد....نمی خواهم با وصال تو این حال خوب را تباه کنم ....
و می رود .
شبیه قطره بارانی که آهن را نمی‌فهمد
دلم فرق رفیق و فرق دشمن را نمی‌فهمد
نگاهی شیشه‌ای دارم به سنگ مردمک‌هایت
الفبای دلت معنای "نشکن" را نمی‌فهمد
هزاران بار دیگر هم بگویی "دوستت دارم"کسی معنای این حرف مبرهن را نمی‌فهمد
من ابراهیم عشقم, مردم اسماعیل دلهاشان
محبت مانده شمشیری که گردن را نمی‌فهمد
چراغ چشمهایت را برایم پست کن دیگر
نگاهم فرق شب با روز روشن را نمی‌فهمد
دلم خون است تا حدی که وقتی از تو می‌گویم
فقط یک روح سرشارم که این تن را نمی‌فهمد
برای خویش دنیایی شبیه آرزو دارم
کسی من را نمی‌فهمد؛ کسی من را نمی‌فهمد
شیرین مدام در طلب شوی دیگری
فرهاد دل سپرده به بانوی دیگری
دیگر عصای معجزه کاری نمی کند
مارا فریفتند به جادوی دیگری
اوضاع روبراه تر از این نمی شود
این شهر رفته است خدا سوی دیگری
یعقوب با لباس تو بینا نمی شود
یوسف! گرفته پیرهنت بوی دیگری
وقتی که دست های تو در فکر خدعه اند
باید که تکیه داد به بازوی دیگری
پاهای من توان رسیدن نداشتند
ما مانده ایم و حسرت زانوی دیگری
این حرف ها مسکن درد من و تو نیست
باید امید بست به داروی دیگری
به سینه میزندم سر دلی که کرده هوایت
دلی که کرده هوای کرشمه های صدایت
نه یوسفم نه سیاوش به نفس کشتن و پرهیز
که آورد دلم ای دوست تاب وسوسه هایت
ترا ز جرگه انبوه خاطرات قدیمی....
برون کشیده ام و دل نهاده ام به صفایت
تو سخت و دیر به دست آمدی مرا و عجب نیست
نمیکنم اگر ای دوست! سهل و زود رهایت
گره به کار من افتاده است از غم غربت
کجاست چابکی دستهای عقده گشایت؟
"دلم گرفته برایت" زبان ساده عشق است
سلیس و ساده بگویم: دلم گرفته برایت
زن جوان غزلی با ردیف " آمد " بود
که بر صحیفه تقدیر من مسوّد بود
زنی که مثل غزل های عاشقانه من
به جسن مطلع و حسن طلب زبانزد بود
مرا زِ قید زمان و مکان رها می کرد
اگر چه خود به زمان و مکان مقیّد بود
به جلوه و جذبه در ضیافت غزلم
میان آمده و رفتگان سرآمد بود
زنی که آمدنش مثل "آ" یِ آمدنش
رهایی نفس از حبس های ممتد بود
به جمله ی دل من مسندالیه " آن زن "
و " است " رابطه و " باشکوه " مسند بود
زن جوان نه همین فرصت جوانی من
که از جوانی من رخصت مجدّد بود
میان جامه ی عریانی از تکلّف خود
خلوص منتزع و خلسه ی مجرّد بود
دو چشم داشت _ دو " سبزآبی " بلاتکلیف _
که بر دوراهی " دریا چمن " مردّد بود
به خنده گفت : ولی هیچ خوب مطلق نیست ! زنی که آمدنش خوب و رفتنش بد بود