شب یلدا

در لغت نامه دهخدا درباره این سنت کهن چنین آمده است:
«یلدا لغت سریانی است به معنی میلاد عربی» و چون شب یلدا را با میلاد مسیح تطبیق می کرده اند،از این رو بدین نام نامیده اند.باید توجه داشت که جشن میلاد مسیح که در 25 دسامبر تثبیت شده طبق تحقیق در اصل جشن ظهور میترا بوده که مسیحیان در قرن چهارم میلادی آن را روز تولد عیسی قرار دادند.یلدا اول زمستان و شب آخر پاییز است که درازترین شب های سال است و در آن شب یا نزدیک بدان آفتاب به برج جدی تحویل می کند و قدما آن را سخت شوم و نامبارک می انگاشتند.در بیشتر نقاط ایران در این شب مراسمی انجام می شود.شاعران، زلف یار و همچنین روز هجران را از حیث سیاهی و درازی بدان تشبیه می کنند و از شعرهای برخی از شاعران مانند سنائی،معزی،خاقانی و سیف اسفرنگی، رابطه بین مسیح و یلدا ادراک می شود.یلدا برابر با شب اول جدی و شب هفتم دی ماه جلالی و شب بیست و یکم دسامبر فرانسوی است.»
آیین و جشن شب یلدا یا شب چله بزرگ تا به امروز در تمامی سرزمین کهنسال ایران و در بین همه قشرها و خانوارها برگزار می شود.یلدا را همچنین می توان جشن و گردهمایی خانوادگی دانست.در شب یلدا خویشاوندان نزدیک در خانه بزرگ خانواده گرد می آیند.به بیانی دیگر ر سرمای آغازین زمستان دور کرسی نشستن و تا نیمه شب میوه و آجیل و غذا خوردن و به فال حافظ گوش کردن از ویژگی های شب یلدا است.برگزاری مراسم یلدا اگر بتوان نام جشن بر آن نهاد آیینی خانوادگی است و گردهمایی ها به خویشاوندان و دوستان نزدیک محدود می شود.در کتاب ها و سندهای تاریخی به برگزاری مراسم شب یلدا اشاره ای نشده است.ابوریحان بیرونی از جشن روز اول دی ماه که آن را خرم روز نامند در دستگاه حکومتی و پادشاهی یاد می کند...